Geen no-flyzone boven Oekraïne. De NAVO vindt dat te gevaarlijk. Geen NAVO-troepen op Oekraïens grondgebied. Ook daar met het argument dat Moskou dat als een oorlogsverklaring zou opvatten. En een oorlog met Rusland willen we niet. Teveel doden, te groot risico op escalatie met kernwapens, moeten we zien te voorkomen.
Dat 'moeten we zien te voorkomen' gaat dan soms bijna hand in hand met de verzekering dat elke inch van het NAVO-grondgebied verdedigd zal worden, mocht Rusland daarvan een grens oversteken. Of een beschieting uitvoeren op een land dat lid is van de NAVO. Dan geldt kennelijk niet dat we ten koste van alles een oorlog met Rusland zien te voorkomen. We zullen zien.
De laatste weken dringt bij sommigen het besef door dat in 2008 (Georgië) en 2014 (Krim) het Westen veel te zwak heeft gereageerd. Toen ook in het belang van de goede vrede met Rusland. Het prevalerend argument was 'we moeten Rusland niet te boos maken, we moeten ze niet te zeer tegen ons in het harnas jagen'. Of er toen ook moedige woorden gesproken zijn als 'mocht Rusland ooit een NAVO-land aanvallen dan zullen we elke centimeter grondgebied standvastig verdedigen' weet ik niet. Het zou zomaar kunnen.
De politici, beleids- en opiniemakers die nu zeggen wakker geworden te zijn, die zeggen dat de inval in Oekraïne (die van 2022) hen de ogen geopend heeft, zeggen eigenlijk in grote lijnen hetzelfde als die in 2008 en 2014: wel reageren maar oppassen dat Rusland niet te boos op ons wordt.
En verbinden dat soms met woorden van spijt omdat we in het verleden eigenlijk een beetje teveel weggekeken hebben, spijt omdat we Rusland in 2008 of 2014 geen halt hebben toegeroepen. Men zegt nu te beseffen dat we Rusland niet zijn gang hadden moeten laten gaan, we in het verleden veel harder hadden moeten optreden.
Toegegeven, vergeleken met 2008 en 2014 zijn er nu wel serieuze sancties. Sancties ook, waarvan men weet dat ze op korte termijn geen effect zullen hebben op de oorlog, geen burgers en militairen in Oekraïne zullen beschermen.
Nu wel een no-flyzone uitroepen boven Oekraïne is zonder meer gevaarlijk, net als met NAVO-troepen de Oekraïense troepen te hulp schieten. Dat Rusland het als oorlogsverklaring zal beschouwen lijkt me zeer waarschijnlijk.
Maar gaan we die confrontatie werkelijk vermijden door ons nu opnieuw afwachtend op te stellen? Of gaan we over een half jaar (een paar maanden, een paar jaar?) weer dezelfde woorden spreken over de situatie in feb/mrt 2022 zoals we die nu spreken over Georgië en De Krim?
Dat we het toen niet op zijn beloop hadden moeten laten, dat het verkeerd was om uit angst voor een confrontatie, onze handen niet uit te steken. Dat we eerder hadden moeten ingrijpen.
Ik weet het niet.
Ik ben geen voorstander van nog veel meer dood en ellende. Ingrijpen door de NAVO zou een opstap kunnen zijn naar nog veel ernstiger gevolgen, in het slechtste geval wereldwijd. Die gedachte roept angst op, de gedachte zelf komt ook voort uit angst, leunt aan tegen de neiging om uit voorzorg iets maar niet te doen. Je kunt de angst tegen het licht houden, je afvragen of die altijd als leidraad moet fungeren. Tegelijkertijd is er het besef dat het niet enkel angst is, dat het risico reëel is dat het op een nog veel grotere schaal fout gaat.
En als dat mechanisme nu bepalend is voor ons handelen
(niet/nauwelijks handelen), zoals het dat ook was is 2008 en in 2014, gaat
datzelfde mechanisme er dan voor zorgen dat we straks toch maar - uit voorzorg
zeg maar, om erger te voorkomen - met de pootjes omhoog gaan liggen als Estland
aan de beurt is?
(En zou dat zo erg zijn, als we er werkelijk een alomvattende
oorlog mee voorkomen?)
Ik weet het niet.
Ik vermoed dat er in het Kremlin een paar van dit soort scenario's klaarliggen, strategieën die gebaseerd zijn op: als puntje bij paaltje kiest het Westen er toch maar voor de zekerheid voor om de wereld nog even voort te laten bestaan, ook al gaat dit gepaard met een beschamende aftocht. Ook al weet niemand in het Westen of Rusland niet ook een land is dat uiteindelijk eieren voor zijn geld kiest als de weerstand vanuit de NAVO wel fors en van militaire aard zal zijn.
Misschien moet ik de goden dankbaar zijn dat de NAVO tot nu toe zo terughoudend heeft gereageerd. Misschien moet ik gewoon accepteren dat we Oekraïne (ondanks alle prachtige hulpinitiatieven die er gelukkig ook zijn) laten barsten. Of doen alsof ik het kan accepteren.
Maar ergens blijft het besef knagen dat we meer kunnen doen, blijft er iets om aandacht roepen: dat het nu tijd is om kracht te laten zien, onverbiddelijk te zijn. Dat als we het nu niet doen, we over een poosje alleen nog maar voor de (onze) overgave hoeven te tekenen.
Dat de gevaren groot zijn: overduidelijk.
Er zijn nu ook denkers, strategen en buitenlandspecialisten die zeggen dat het gebruik van kernwapens door Poetin ondenkbaar is. Alleen het gebruik van het woord 'ondenkbaar' zou alarmbellen moeten doen afgaan, diskwalificeert deze mannen en vrouwen. Als de voortgang van Ruslands oorlogsmachinerie in Oekraïne komende dagen ook nog maar mondjesmaat is, er een scenario dreigt dat Rusland daar in een Afghanistansituatie terecht komt dan is het zeer denkbaar dat er een kernraket op een middelgrote stad in het westen van Oekraïne wordt afgevuurd. Voordeel voor Rusland: NAVO weet dan dat Rusland hier niet voor terugdeinst en dreigen met een tweede, nog zwaardere bom, zou Oekraïne op de knieën kunnen dringen.
Hoe daar op te reageren? Ik weet het niet.
Voorkom je het door met NAVO-troepen Oekraïne binnen te trekken? Mogelijk. Dat Poetin het dan toch niet aandurft. Mogelijk, maar zekerheid heb je niet. Het kan ook zeer goed escalatie op escalatie opleveren, reacties die niet meer de lijn volgen van scenario 28 of 36 maar die een geheel eigen dynamiek zullen hebben.
Voorkom je het door nu niets te doen, aan de zijlijn te blijven? Ook die garantie hebben we niet.
Moeilijk, moeilijk, moeilijk...
Terug in de tijd kunnen we het niet, anders zouden het wel weten! Dan zouden we opeens moedig zijn, en onverzettelijk! Reken maar!
Maar wat nu wijsheid is? En of die wijsheid hetzelfde is als een land in gruzelementen laten gooien, de bevolking ervan laten vermoorden? Ik weet het niet. Je zou toch hopen dat er meer mogelijk is.
Maar ja, dat is ook weer verraderlijk. Belangrijke beslissingen moet je niet nemen met als belangrijkste ingrediënt 'hopen dat', of ‘ik zou graag willen dat’.
En toch... en toch... en toch...
blijf ik hopen dat er meer mogelijk is dan het land en zijn bewoners aan hun lot over te laten.
In de steek te laten.
En ik weet wel, ook die emotie, het gevoel dat het niet prettig is om iemand in de steek te laten die zeer dringend hulp nodig heeft, moet als het even kan niet de basis zijn van een verstandig besluit over wel of niet ingrijpen.
Het mag misschien wel meewegen.
